و بینهما حجاب و على الاعراف رجال یعرفون کلاًّ بسیماهم و نادوا اصحاب الجنّة أن سلام علیکم لم یدخلوها و هم یطمعون ; بین اهل بهشت و اهل جهنم حجاب و پرده است , و بر اعراف مردانى هستند که مردم را ازچهره هایشان مى شناسند و آنان به اهل بهشت ندا مى دهند: سلام علیکم . آنان هنوز داخل بهشت نشده اند, ولى امید وطمع دارند که داخل بهشت شوند>.
دربارهء اعراف اقوال و احتمالات مختلفى وجود دارد:
1 اعراف جایى است که مُشْرِف بر اهل بهشت و اهل جهنم است .
2 دیوارى است میان بهشت و جهنم .
3 تلّى و بلندى میان بهشت و جهنم است که بر روى آن عده اى از گناه کاران قرار دارند.
4 دیوارى است که خداوند بین مؤمنان و منافقان در آیه ذکر کرده است (فضرب بینهم بسور له باب ٌ).
5 معناى اعراف جایگاه شناسایى بین بهشتیان و جهنمیان است .
6 اعراف همان پل صراط است .
(المیزان , ج 8 ص 126)
دربارهء اهل اعراف یعنى کسانى که بر اعراف قرار دارند, دوازده قول نقل شده است که اصول آن ها به سه قول برمى گردد:
1 اهل اعراف رجالى از اهل منزلت و کرامت هستند, مانند انبیا و شهدا و فقها.
2 کسانى که اعمال خوب و بدشان مساوى است .
3 عدّه اى از ملائکه هستند.
از سیاق آیات استفاده مى شود که قول اوّل درست مى باشد
(پـاورقى 2.المیزان , ج 8 ص 129)
تعداد روایاتى که قول اوّل را تأیید مى کند, بیشتر است . به چند روایت اشاره مى کنیم :
1 - از امیرالمؤمنین 7نقل شده است که فرمود: <ما بر اعراف خواهیم بود. یاران خود را از چهره هایشان مى شناسیم >.
(پـاورقى 3.الصافى , ج 2 ص 199)
2- از سلمان فارسى نقل شده است که از پیامبر بیشتر از ده مرتبه شنیدم که به على (ع)فرمود: <اى على ! تو واوصیاى بعد از تو اعراف بین بهشت و جهنم خواهید بود و داخل بهشت نمى شود مگر کسى که شما را بشناسد و شما نیزاو را بشناسید و داخل جهنم نمى شود مگر کسى که شما را انکار کند یا شما او را نشناسید.
(پـاورقى 4.همان .)
3 - از على (ع)نقل شده است که فرمود: <ما در روز قیامت بین بهشت و جهنم مى ایستیم . هر کس ما را یارى کرده باشد, او را مى شناسیم و وارد بهشت مى کنیم و هر کس با ما دشمنى کرده باشد, از چهره اش او را مى شناسیم و او راوارد جهنم مى کنیم .
(پـاورقى 1.الصافى , ج 2 ص 199)
4 - امام باقر(ع)فرمود: <اهل اعراف آل محمد(ع)هستند داخل بهشت نمى شود مگر کسى که آنان رابشناسد>.
(پـاورقى 2.همان .)
5 - امام صادق (ع)فرمود: <حسابرسى هر امّتى با امام زمان خودش خواهد بود و ائمه دوستان خود را ازچهره هایشان مى شناسند>.
(پـاورقى 3.همان .)
بدون شک دو گروه در اعراف حضور دارند:
الف ) گروهى مانند ائمهء پیامبران و اوصیاى آنها که نظارت بر وضع بهشتیان و دوزخیان دارند.
ب ) گروه دیگر گنهکاران از امت هاى پیشین و امت محمد مى باشند که آن ها امیدوارند مورد شفاعت واقع شودن ,چون نه کفهء اعمال بد آن ها مى چربد, نه کفهء اعمال بد آن ها.